Od "święceń" do "posług". Droga do reformy święceń niższych
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.29104Słowa kluczowe:
laikat, liturgia, odnowa liturgiczna, posługi, święcenia niższeAbstrakt
Prezentowana publikacja skupia się na zagadnieniu odnowy święceń niższych i subdiakonatu w kontekście przyczyn, które wpłynęły na to działanie. Dzisiejsze posługi liturgiczne, przeznaczone dla wiernych świeckich, przez wiele poprzednich wieków były sklerykalizowane. Rodziło to liczne problemy, przede wszystkim związane z niezrozumieniem ich istoty. Niniejszy artykuł przedstawia więc zarówno problemy, jak i wstępne plany dotyczące odnowienia stopni niższych od diakonatu. W tym celu tekst został podzielony na trzy części. Pierwszy rozdział traktuje o przyczynach historycznych, wskazując na konsekwencje klerykalizacji święceń niższych, której początki sięgają średniowiecza. Druga część pracy dotyczy rozwoju teologii w XX wieku, podkreślając rozwijającą się wówczas refleksję Kościoła nad zagadnieniami eklezjologii (ze szczególnym uwzględnieniem laikatu). Rozdział trzeci przedstawia wstępne założenia reformy święceń niższych, które wskazują na troskę biskupów o należne miejsce dla posług stałych.
Bibliografia
Blachnicki F., Sugestie w sprawie wprowadzenia liturgicznego urzędu lektora i akolity dla świeckich w warunkach polskich, „Collectanea Theologica” 44 (1974), s. 93–96.
Bradshaw F. P., Ordination Rites of the Ancient Churches of East and West, New York 1998.
Codex iuris canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, Romae 1917.
Comissia Antepraeparatoria, De Ordine, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. I/2 (2), Città del Vaticano 1961, s. 102–136.
Comissia Antepraeparatoria, Disciplina cleri, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. I/2 (2), Città del Vaticano 1961, s. 255–588.
Commissio de Disciplina Sacramentorum, De Sacramento Ordinis, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. II/3 (1), Città del Vaticano 1972, s. 506–518.
Concilium Agathense, Canones, w: Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, vol. 8, ed. J. D. Mansi, Venetiis 1762, s. 319–338.
Concilium Arelatense III, Institutio sanctorum episcoporoum in causa insulae lerinensis, w: Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, vol. 7, ed. J. D. Mansi, Venetiis 1762, s. 907–908.
Concilium Milevitanum I, Notae Severini Binii, w: Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, vol. 3, ed. J. D. Mansi, Florentiae 1759, s. 1139–1142.
Concilium Tridentinum, Acolythorum officium, w: Dokumenty soborów powszechnych, t. 4, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004, s. 673–674 (Źródła Myśli Teologicznej, 33).
Concilium Tridentinum, Decreta super reformatione, w: Dokumenty soborów powszechnych, t. 4, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004, s. 687–713 (Źródła Myśli Teologicznej, 33).
Concilium Tridentinum, Exorcistarum officium, w: Dokumenty soborów powszechnych, t. 4, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004, s. 672–673 (Źródła Myśli Teologicznej, 33).
Concilium Tridentinum, Hypodiaconorum officium, Dokumenty soborów powszechnych, t. 4, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004, s. 674–675 (Źródła Myśli Teologicznej, 33).
Concilium Tridentinum, Lectorum officium, w: Dokumenty soborów powszechnych, t. 4, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004, s. 671–672 (Źródła Myśli Teologicznej, 33).
Concilium Tridentinum, Ostiarii officium, w: Dokumenty soborów powszechnych, t. 4, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004, s. 669–670 (Źródła Myśli Teologicznej, 33).
Concilium Turonicum II, Canones, w: Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, vol. 9, ed. Johannes Dominicus Mansi Florentiae 1763, s. 725–728.
Draguła A., Posługi lektora i akolity w perspektywie teologii laikatu, „Teologia i Moralność” 17 (2022) nr 2, s. 59–73, https://doi.org/10.14746/TIM.2022.32.2.4.
Durak A., „Participatio actuosa” jako cel reformy liturgicznej, „Seminare. Poszukiwania naukowe” 21 (2005), s. 223–232, https://doi.org/10.21852/sem.2005.21.16.
Famoso S., The Reformation of the Sacred Liturgy, w: The Commentary on the Constitution and on the Instruction on the Sacred Liturgy, eds. A. Bugnini, C. Braga, New York 1965, s. 83–106.
Franquesa A., Concelebration, w: The Commentary on the Constitution and on the Instruction on the Sacred Liturgy, New York 1965, s. 144–154.
Głowacki Z., Relacja kultu do uświęcenia w liturgii, „Roczniki Liturgiczno-Homiletyczne” 3 (2012) nr 59, s. 7–19.
Gogolewski T., Nauka o mistycznym ciele Chrystusa w świetle nowej konstytucji dogmatycznej o Kościele, „Collectanea Theologica” 36 (1966) nr 1–4, s. 93–111.
Greshake G., Być kapłanem dzisiaj, przekł. W. Szymona, Kraków 2010.
Hamperek, Reforma święceń niższych i subdiakonatu, „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny” 16 (1973) nr 3–4, s. 209–228, https://doi.org/10.21697/pk.1973.16.3–4.09.
Jamioł P., Odnowa życia zakonnego w świetle Soboru Watykańskiego II i w nauczaniu magisterium Kościoła, „Polonia Sacra” 16 (2012) nr 31, s. 59–72, https://doi.org/10.15633/ps.514.
Janicki J. J., Uczestnictwo wiernych w paschalnym misterium, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 52 (1999) nr 1, s. 44–49, https://doi.org/10.21906/rbl.1780.
Kołodziej M., Zgromadzenie liturgiczne jako rzeczywistość teologiczno-kanoniczna w ministerialnym posługiwaniu Kościoła, Wrocław 2012.
Kołodziej M., Zgromadzenie liturgiczne w świetle Katechizmu Kościoła katolickiego, Wrocław 2016.
Kowalczyk M., Lektorat i akolita nowymi posługami „laikatu” dla kobiet, „Collectanea Theologica” 91 (2021) nr 1, s. 155–166, https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.1.07.
Kubiś A., Sakramentalna struktura Kościoła w schematach przygotowawczych II Soboru Watykańskiego, „Analecta Cracoviensia” 9 (1977), s. 237–290, https://doi.org/10.15633/acr.2932.
Kunzler M., Liturgia Kościoła, tłum. L. Balter, Poznań 1999.
Krakowiak C., Od ordines minores clericorum do ministeria laicorum, „Studia Liturgiczne” 18 (2023), s. 17–32.
Krakowiak C., „Participatio actuosa fidelium” we Mszy świętej od Piusa X do Konstytucji „Sacrosanctum Concilium”, „Liturgia Sacra” 28 (2022) nr 2, s. 149–161, https://doi.org/10.25167/ls.4918.
Krakowiak C., Święcenia niższe. Posługi i funkcje wiernych świeckich w liturgii, Lublin 2019.
Lécuyer J., Les Ordres mineurs en question, „La Maison-Dieu” 102 (1970), s. 97–107.
Leonhard C., Symbölchen für den notwendigen Wandel, „Kompass” 5 (2021), s. 9.
Litawa K., Posługi świeckich w liturgii eucharystycznej — zarys historyczny, „Liturgia Sacra” 29 (2022) nr 1, s. 37–59, https://doi.org/10.25167/ls.4733.
Makowski D., Między „starą” a „nową” liturgią. Studium nad reformą liturgii rzymskiej w pierwszej fazie odnowy liturgicznej (1964–1967), Kraków 2024.
Makowski D., Posługi współczesnego Kościoła, Kraków 2023.
Makowski D., Urząd subdiakonatu jako święcenie wyższe. Perspektywa historyczno-prawna rozwoju święceń subdiakonatu do XIII w., „Warszawskie Studia Teologiczne” 37 (2024) nr 1, s. 78–92, https://doi.org/10.30439/WST.2024.1.4.
Małaczyński P., Wychowanie alumna i kapłana przez liturgię, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 16 (1963) nr 2–3, s. 113–123, https://doi.org/10.21906/rbl.2927.
Mańkowski P., Po naszemu: Pamiętnik liturgisty, Kraków 2022.
Michalczak K., Posługi świeckich wiernych w życiu Kościoła, „Teologia Praktyczna” 4 (2003), s. 213–223, https://doi.org/10.14746/tp.2003.4.12.
Midili G., La Constituzione Liturgica „Sacrosanctum Concilium”, tra risultati e prospettive dei primi cinquant’anni, „Didaskalia. Revista da Faculdade de Teologia de Lisboa” 45 (2015) nr 1, s. 178–209.
Molitor R., Vom Sakrament der Weihe, t. 1, Regensburg 1938.
Nadolski B., Wprowadzenie do liturgii, Kraków 2004.
Noé V., Nel 20o anniversario della ,,Sacrosanctum Concilium”. Storia della Constituzione Liturgica punti di riferimento, „Notitiae” 20 (1983) nr 5, s. 252–269.
Nowicka U., Przynależność wiernych do Kościoła według KKKW i KPK, „Prawo Kanoniczne” 53 (2010) nr 1–2, s. 269–298, https://doi.org/10.21697/pk.2010.53.1–2.14.
Parzych-Blakiewicz K., Laikat w Kościele. Refleksje teologiczne na kanwie „Lumen gentium”, „Studia Gnesnensia” 30 (2016), s. 181–195.
Pastuszko, Nieprawidłowości i przeszkody do święceń (kanony 1040–1049), „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny” 50 (2007) nr 3–4, s. 117–227, https://doi.org/10.21697/pk.2007.50.3–4.06.
Pius XII, Allocutiones, „Acta Apostolicae Sedis” 49 (1957), s. 925.
Pius XII, Encyklika Mystici Corporis Christi, „Acta Apostolicae Sedis” 35 (1943), s. 193–248.
Pius XII, Konstytucja Apostolska Sacramentum Ordinis, „Acta Apostolicae Sedis” 40 (1948), s. 5–7.
Pius XII, Encyklika Humani generis, „Acta Apostolicae Sedis” 42 (1950), s. 561–578.
Pius XII, Litterae Encyclicae „Mediator Dei et hominum”. Ad venerabiles fratres Patriarchas Primates Archiepiscopos Episcopos aliosque locorum Ordinarios pacem et communionem cum Apostolica Sede habentes: De sacra Liturgia, „Acta Apostolicae Sedis” 39 (1949), s. 521–595.
Pontificale Romanum. Editio typica 1961–1962, a cura di M. Sodi, A. Toniolo, Città del Vaticano 2008.
Powodowski H., Litvrgia, abo opisanie Mszėy Swiętėy, y Obrzędów iėy, Kraków 1604.
Ramm M., Heilige Berufung. Die niederen und höheren Weihen nach der überlieferten Form in ihren Riten erklärt, Wigratzbad 2010.
Richter K., Liturgical Reform as the Means for Church Renewal, w: The Meaning of the Liturgy, ed. A. A. Häussling, Collegeville 1994, s. 119–144.
Rittner E., Prawo kościelne katolickie, t. 1, Lwów 1878.
Preuss A., Pohle J., The Sacraments a dogmatic Treatise, vol. 4, London 1917.
Sacra Congregatio Concilii, De laicatu catholico, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. I/3, Città del Vaticano 1971, s. 157–214.
Sacra Congregatio de Disciplina Sacramentorum, Argumenta, Consilia et Vota, quae Concilio Oecumenico proxime celebrando, proponuntur ut opportunius consulatur disciplinae sacramentorum, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. I/3, Città del Vaticano 1971, s. 65–112.
Sacra Congregatio de Disciplina Sacramentorum, Instructio, „Acta Apostolica Sedis” 41 (1949), s. 493–514.
Sacra Congregatio de Propaganda Fide, Quaestiones pro Concilio Oecumenico, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. I/3, Città del Vaticano 1971, s. 243–250.
Sacra Congregatio S. Officii, Schema pro Concilio Oecumenico, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. I/3, Città del Vaticano 1971, s. 3–17.
Sacra Rituum Congregatio, Decretae, w: Decreta authentica Congregationis Sacrorum Rituum, vol. 1, Romae 1898.
Sacra Rituum Congregatio, Decretae, w: Decreta authentica Congregationis Sacrorum Rituum, vol. 3, Romae 1898.
Sacra Rituum Congregatio, De Missae dialogatae moderatione, „Acta Apostolica Sedis” 14 (1922), s. 505.
Sacra Rituum Congregatio, Quae haec Sacra Congregatio suggerenda aut proponenda cen seat Proximo futuro Concilio, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. I/3, Città del Vaticano 1971, s. 255–296.
Schudy S., Kapłaństwo Jezusa Chrystusa w nauce Vaticanum II, „Collectanea Theologica” 39 (1969) nr 4, s. 15–32.
Sczaniecki P., Viventis et videntis, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 11 (1958) nr 6, s. 507–515, https://doi.org/10.21906/rbl.2689.
Sikora A., Chrzest jako źródło apostolstwa świeckich, „Teologia i Moralność” 10 (2015) nr 1, s. 81–92, https://doi.org/10.14746/tim.2015.17.1.5.
Sobór Watykański II, Dekret Ad gentes divinitus
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna Lumen gentium.
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna Dei verbum.
Sobór Watykański II, Konstytucja Sacrosanctum Concilium.
Stefański J., ABP A. Bugnini (1912–1982) — Promotor posoborowej odnowy liturgicznej, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 36 (1983) nr 4, s. 329–334, https://doi.org/10.21906/rbl.926.
Subcommissio de Schematibus Emendandis, De schemate Decreti de Sacramento Ordinis, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. II/4 (3–2), Città del Vaticano 1995, s. 525–526.
Subcommissio de Schematibus Emendandis, Litterae card. Aloisi Masella ad card. Confalonieri, w: Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, vol. II/4 (3–2), Città del Vaticano 1995, s. 528–530.
Szwagrzyk T., Dotykanie naczyń świętych i pranie bielizny kielichowej, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 12 (1959) nr 2, s. 194–197, https://doi.org/10.21906/rbl.2713.
Szwagrzyk T., Ministrant do Mszy św. i jego ubiór, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 10 (1957) nr 4–5, s. 317–322, https://doi.org/10.21906/rbl.2630.
Wąsik W., Ewolucja pojęcia kapłaństwa ministerialnego w prawie kanonicznym Kościoła łacińskiego, „Kieleckie Studia Teologiczne” 9 (2010), s. 163–196.
Wieland F., Die genetische Entwicklung der sog. „Ordines Minores” in den drei ersten Jahrhunderten, Rome 1897.
Wiltgen M. R., Ren wpada do Tybru. Historia Soboru Watykańskiego II, Warszawa 2001.
Włodarczyk S., Biblijne podstawy teologii laikatu, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 32 (1979) nr 2–3, s. 124–130, https://doi.org/10.21906/rbl.1232.
Wojtyła K., Teologia kapłaństwa, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 5 (1977), s. 7–17.
Wronka Z., Wprowadzenie w konstytucję o liturgii II Soboru Watykańskiego, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 17 (1964) nr 3, 137–146, https://doi.org/10.21906/rbl.2973.
Zalewski W., Mistyczne Ciało Chrystusa. Traktat o Kościele, Poznań 1962.
Zielinski R. P., Acolyte and lector. The past, the present and the future. Minor Orders, Ministries, and Incorporation, Romae 2023.
Żurek A., Laikat rzymski w świetle „Mów” Leona Wielkiego, „Vox Patrum” 42–43 (2002) nr 22, s. 293–301, https://doi.org/10.31743/vp.7160.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Dawid Makowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
