Kontemplacja mistyczna w ujęciu św. Jana od Krzyża

Abstrakt

W artykule został podjęty problem kontemplacji mistycznej u św. Jana od Krzyża. Jego realizacja wymagała wyjaśnienia pojęcia kontemplacji zarówno w znaczeniu szerokim, jak i ściśle mistycznym. Ukazany został jej ścisły związek z życiem duchowym chrześcijanina. Kontemplacja, jak i życie duchowe posiadają swoje źródło w łasce chrztu świętego, która zawiera cały potencjał duchowego rozwoju. Ona stanowi podstawowe uzdolnienie do zjednoczenia z Bogiem, do kontemplacji najgłębszych tajemnic Boskich; gwarantuje otrzymywanie Ducha Świętego, którego Chrystus posłał do naszych serc, by dopełniał dzieła uświęcenia. Jednak jest Bożą tajemnicą, dlaczego nie w każdym przypadku „wpływ Boga na duszę” niesie z sobą taką samą doświadczalną formę. Na kolejnym etapie refleksji skonfrontowano kontemplację zwyczajną z kontemplacją mistyczną, by następnie uwzględnić jej dwie formy: oczyszczającą i jednocząca. Są one doświadczane przez wielu wierzących, ale nie w taki sam sposób i nie w takiej samej proporcji. Zakładając autentyczną wierność wierzącego, przy różnej formie przeżywania relacji z Bogiem i dokonujących się duchowych procesów, należy stwierdzić, że zależy to od Bożej pedagogii. Bóg najlepiej wie, jaką drogą prowadzić człowieka do osiągnięcia nadprzyrodzonego celu i w jaki sposób uczynić go skutecznym świadkiem Chrystusa. W dalszej kolejności uwzględniono dwa wymiary kontemplacji mistycznej: teologiczny, a więc obiektywny oraz doświadczalny, czyli subiektywny. Zastosowano metodę analizy oraz syntezy. Poddano pod refleksję źródłowe teksty, by poddać je analizie i wyciągnąć stosowne wnioski. Ostateczne wnioski są następujące: Kontemplacja, w ujęciu św. Jana od Krzyża, jest formą życia teologalnego. Pojawiając się, wywiera wpływ na wszystkie inne formy modlitwy: liturgiczną, ustną, lekturę Pisma Świętego i wprowadza cechę prostoty oraz miłosnej uwagi na Boga. Nie zastępuje tych form, ale nimi się karmi i jednocześnie ubogaca je. Między różnymi rodzajami modlitwy nie może istnieć żaden istotny kontrast. W życiu samego św. Jana od Krzyża obserwujemy praktykę modlitwy aż do śmierci we wszystkich jej formach, włącznie z modlitwą ustną. Kontemplacja wierzącego posiada swoje źródło w ukrytym i tajemnym działaniu Ducha Świętego. Bez tej działalności nie byłaby ona możliwa. Wbrew powszechnym opiniom wskazuje przede wszystkim na pierwszeństwo działania Bożego w procesie uświęcenia, zaś ludzka działalność posiada charakter odpowiedzi na to działania.