Doświadczenie przed doświadczeniem: wiara jako warunek poznania. Wokół myśli Siemiona L. Franka i Abrahama J. Heschela
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.2363Słowa kluczowe:
wiara, poznanie, doświadczenie, Siemion L. Frank, Abraham J. Heschel, filozofia religii, filozofia człowieka, tajemnica, zaufanie, nadzieja, egzystencjaAbstrakt
Koncepcje Siemiona L. Franka oraz Abrahama J. Heschela, chociaż różnią się od siebie, wykazują zarazem zasadniczą zbieżność tam, gdzie zbiegają się ze sobą rosyjska i żydowska filozofia religijna XIX i XX wieku. Celem tekstu jest zarówno wydobycie i wskazanie owych różnic i podobieństw, jak i, nade wszystko, podjęcie w ich towarzystwie namysłu nad zagadnieniem wiary. Ukazuje się ona jako kategoria tyleż swoista, co fundamentalna dla refleksji nad sytuacją człowieka w świecie. Będąc daleko więcej niż przyjęciem dogmatu, jawi się raczej fundującym doświadczenie aktem wglądu w niepojętą, lecz samooczywistą realność (Frank), otwarciem na niedostępną zmysłom ani rozumowi rzeczywistość tego, co niewysłowione (Heschel). Jako wewnętrzna siła egzystencji, która daje początek głębszemu i pełniejszemu poznaniu, łączy się zarazem z kategoriami właściwymi dla ludzkiego doświadczenia, takimi jak: rozum, tajemnica,ciemność i światło, słyszenie i widzenie, przeszłość i przyszłość, zawierzenie oraz ufność – które artykuł, uwzględniając szerszy kontekst myśli filozoficznej i religijnej, stara się uwypuklić i opisać.
Bibliografia
Augustyn L., Myślenie z wnętrza objawienia. Studium filozofii Siemiona L. Franka, Kraków 2003.
Bierdiajew M., Rozważania o egzystencji. Filozofia samotności i wspólnoty, przeł. H. Paprocki, Kęty 2002.
Buber M., Dialog, w: M. Buber, Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, przeł. J. Doktór, Warszawa 1992, s. 207–247.
Dupré L., Inny wymiar. Filozofia religii, przekł. S. Lewandowska-Głuszyńska, Kraków 2003.
Evdokimov P., Poznanie Boga w Kościele wschodnim, przeł. A. Liduchowska, Kraków 1996.
Frank S., Dowód ontologiczny i inne pisma o wiedzy i wierze, wybór, przekład i wstęp T. Obolevitch, Kraków 2007.
Frank S., Niepojęte. Ontologiczny wstęp do filozofii religii, tłum. T. Obolevitch, Tarnów 2007.
Frank S., Pierwsze określenie i istota intuicji, przeł. B. Czardybon, „Logos i Ethos” 25 (2008) nr 2, s. 165–183.
Heschel A. J., Bóg szukający człowieka. Podstawy filozofii judaizmu, przekł. A. Gorzkowski, Kraków 2015.
Heschel A. J., Człowiek nie jest sam. Filozofia religii, tłum. K. Wojtkowska, Kraków 2008.
Heschel A. J., Człowiek szukający Boga. Szkice o modlitwie i symbolach, tłum. V. Reder, Kraków 2008.
Heschel A. J., Kim jest człowiek?, przeł. K. Wojtkowska, Łódź 2014.
Heschel A. J., Prorocy, przekł. A. Gorzkowski, Kraków 2014.
Krasicki J., Człowiek i Bóg w tradycji rosyjskiej, Kraków 2012.
Marcel G., Od sprzeciwu do wezwania, przeł. S. Ławicki, Warszawa 1965.
Marcel G., Rozważania na temat wiary, w: G. Marcel, Być i mieć, przeł. D. Eska, Warszawa 2001, s. 292–312.
Marcel G., Tajemnica bytu, tłum. M. Frankiewicz, Kraków 1995.
Mech K., Logos wiary. Między boskością a racjonalnością, Kraków 2008.
Obolevitch T., Problematyczny konkordyzm. Wiara i wiedza w myśli Włodzimierza S. Sołowjowa i Siemiona L. Franka, Tarnów 2006.
Perkowska H., Bóg filozofów XX wieku. Wybrane koncepcje, Warszawa–Poznań 2001.
Pieper J., O miłości, nadziei i wierze, przeł. I. Gano, K. Michalski, Poznań 2000.
Rosyjska metafizyka religijna, red. T. Obolevitch, W. Kowalski, Tarnów 2009.
Szulakiewicz M., Religia i czas, Toruń 2008.
Tarnowski K., Usłyszeć niewidzialne. Zarys filozofii wiary, Kraków 2005.
Tillich P., Dynamika wiary, tłum. A. Szostkiewicz, Poznań 1987.
Unamuno M. de, O poczuciu tragiczności życia wśród ludzi i wśród narodów, przeł. H. Woźniakowski, Kraków–Wrocław 1984.
Welte B., Czas i tajemnica, przeł. K. Święcicka, Warszawa 2000.
Welte B., Czym jest wiara? Rozważania o filozofii religii, przeł. W. Patyna, Warszawa 2000.
Welte B., Filozofia religii, tłum. G. Sowinski, Kraków 1996.
Węcławski T., Wiara ze słuchania i widzenie, „Znak” 473 (1994) nr 10, s. 76–81.
Węcławski T., Wspólny świat religii, Kraków 1995.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
