Kłopoty z dobrem wspólnym w świecie merytokracji
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.30106Słowa kluczowe:
dobro wspólne, merytokracja, Michael SandelAbstrakt
W świecie przepełnionym merytokratycznym myśleniem, skupionym na zasługach, szacunek i uznanie należą się tylko tym, którzy osiągają sukces. Przegrani się nie liczą. Efektem tego myślenia jest erozja dobra wspólnego, która najpierw staje się widoczna w jego materialnym wymiarze. Merytokratyczni zwycięzcy nie chcą podejmować działań na rzecz przegranych, bo każdy swój los zawdzięcza samemu sobie. W życiu społecznym oznacza to kłopoty z finansowaniem materialnego wymiaru dobra wspólnego i stopniową jego erozję, która pociąga za sobą zanikanie zarówno poczucia wspólnoty, jak i istnienia sieci relacji, w których toczy się życie człowieka. Według Michaela Sandela aby uniknąć dalszej degradacji życia społecznego, należy odejść od myślenia merytokratycznego. Wymaga to zmiany myślenia oraz uznania, że dla człowieka ważne są nie tylko zasługi przekładające się na korzyści finansowe. Istnienie dobrze funkcjonującego społeczeństwa oraz wspólnoty skorelowane jest z dobrem wspólnym, toteż gdy jego poczucie zanika, wszystko stopniowo się rozpada, a liczyć zaczynają się wyłącznie zasoby finansowe.
Bibliografia
Baudrillard J., Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, przeł. S. Królak, Warszawa 2006.
Dennis R., Hamilton C., Affluenza. When too much is never enough, Crows Nest 2006.
Krstić D., Mileva & Albert Einstein: Their love and scientific collaboration, Radovljicaa 2004.
Nussbaum M. C., Creating capabilities: the human development approach, London 2013.
Machura P., Dobro a interesy – ku hermeneutyce filozofii praktycznej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu” 49 (2013) nr 4, s. 235–250.
Machura P., Wokół koncepcji dobra we współczesnym neoarystotelizmie anglosaskim. Normatywność, działanie, praktyki, Katowice 2019.
Morawski K., Dyskurs, hegemonia, radykalna demokracja, „Studia Philosophica Wratislaviensia” 13 (2018) fasc. 1, s. 89–104.
Mysona Byrska J., Cnoty mniejsze w świecie konsumpcji. Skonsumowana przyjaźń, zaufanie, życzliwość, szacunek oraz gniew i chciwość, Kraków 2022.
Nussbaum M. C., Nie dla zysku. Dlaczego demokracja potrzebuje humanistów, przeł. Ł. Pawłowski, Warszawa 2016.
Sandel M., Czego nie można kupić za pieniądze. Moralne granice rynku, przeł. A. Chromik, T. Sikora, Warszawa 2012.
Sandel M., Sprawiedliwość: jak postępować słusznie, przeł. O. Siara, Warszawa 2013.
Sandel M., Tyrania merytokracji. Co się stało z dobrem wspólnym, przeł. B. Sałbut, Warszawa 2020.
Sen A., Commodities and capabilities, Amsterdam 1985.
Sen A., Rozwój i wolność, przeł. J. Łoziński, Poznań 2002.
Shapiro I., Stan teorii demokracji, przeł. I. Kisilowska, Warszawa 2006.
Tarasiewicz P., Dobro wspólne z perspektywy personalizmu filozoficznego, https://tiny.pl/c6vdj (03.01.2024).
Tischner J., Świat ludzkiej nadziei, Kraków 1994.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
