Fides ex visu. O medialnych wizualizacjach wiary
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.3511Słowa kluczowe:
obraz, symulakrum, hiperrealnośćAbstrakt
Artykuł podejmuje temat teologicznego statusu obrazu w jego wersji elektronicznej, czyli jako ekranu. W chrześcijaństwie kwestia teologii obrazu podejmowana jest od czasów sporów ikonoklastycznych na Wschodzie (VIII–IX w.). Teologia zachodnia od X wieku, a potem na skutek Reformacji, krytycznie podchodziła do epifanijnej funkcji obrazu, która dla chrześcijaństwa wschodniego jest oczywista. Ten teologiczny dystans wobec spełniania funkcji epifanijnej dominuje w teologicznej interpretacji obrazu elektronicznego. Przyjmuje się, że obraz elektroniczny (ekran) nie jest zdolny, by transmitować misterium. Kategoria „symulakrum”, którą stosuje się w opisie obrazu elektronicznego, wskazuje na zerwanie z ikonicznym bądź mimetycznym odwzorowaniem rzeczywistości. Symulakrum imituje rzeczywistość przedstawioną, dlatego nie jest w stanie jej objawiać.
Bibliografia
Baudrillard J., Porządek symulakrów, w: Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. A. Gwóźdź, Kraków 2001, s. 63–78.
Belting H., Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, tłum. T. Zatorski, Gdańsk 2004.
Benedykt XVI, Posynodalna adhortacja apostolska „Sacramentum caritatis”: o Eucharystii, źródle i szczycie życia i misji Kościoła, Kraków 2007.
Bielawski M., Oblicza ikony, Kraków 2006.
Cescon B., Il papa dell’eccezionale, il pastore della normalità, w: Karol Wojtyła, un pontefice in diretta. Sfida e incanto nel rapporto tra Giovanni Paolo II e la TV, a cura di G. Mazza, Roma 2006, s. 213–220.
Franciszek, Encyklika Lumen fidei, Wrocław [2013].
Freedberg D., Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, tłum. E. Klekot, Kraków 2005.
Gut A., O relacji między myślą a językiem: studium krytyczne stanowisk utożsamiających myśl z językiem, Lublin 2009.
Jan Damasceński św., Wykład wiary prawdziwej, przeł. B. Wojkowski, Warszawa 1969.
Janiec Z., Czy liturgię można sfotografować i sfilmować?, „Sandomierski Gość Niedzielny” 2001 nr 20, s. 16.
Kawecki W., Zobaczyć wiarę. Studium obrazu postrzeganego jako komunikacja wiary z perspektywy teologii kultury i teologii mediów, Kraków 2013.
Loska K., Dziedzictwo McLuhana – między nowoczesnością a ponowoczesnością, Kraków 2001.
Manovich L., Ku archeologii ekranu komputerowego, w: Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. A. Gwóźdź, Kraków 2001, s. 167–190.
Marion J.-L., Ślepy w Siloe, czyli odniesienie obrazu do oryginału, „Communio” (wyd. pol.) 2 (1990), s. 12–29.
Miczka T., O zmianie zachowań komunikacyjnych. Konsumenci w nowych sytuacjach audiowizualnych, Katowice 2002.
Minois G., Diabeł, tłum. E. Burska, Warszawa 2001.
Mitchell W. J. T., Czego chcą obrazy. Pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów, tłum. Ł. Zaremba, Warszawa 2013.
Morgan D., Visual Piety. A History and Theory of Popular Religious Images, Berkeley–Los Angeles–London 1998.
Niparko R., Amalary z Metzu, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, red. E. Gigilewicz, Lublin 1995, kol. 399.
Ogonowska A., Symulakrum, „Nowa Polszczyzna” 1 (2006), s. 29–32.
Porczak A., Ekran – pole transakcji, w: Wiek ekranów. Przestrzenie kultury widzenia, red. A. Gwóźdź, P. Zawojski, Kraków 2002, s. 45–52.
Schönborn Ch., Człowiek i Chrystus na obraz Boga, tłum. W. Szymona, Poznań 2008.
Sobór Nicejski II, [Dekret wiary], w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1, oprac. A. Baron, H. Pietras, tłum. A. Baron i in., Kraków 2001, s. 330–341.
Sontag S., Widok cudzego cierpienia, Kraków 2010.
Weber S., Telewizja: odbiornik i ekran, w: Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. A. Gwóźdź, Kraków 2001, s. 381–398.
Wierzbicki A., Tajemnica telewizji, w: O Panu Bogu w telewizji, red. L. Dyczewski, Częstochowa 1996, s. 107–124.
Winnicka-Gburek J., Krytyka – etyka – sacrum. W kierunku aksjologicznej krytyki artystycznej, Gdańsk 2015.
Wskazania Komisji Episkopatu Polski ds. Liturgii i Duszpasterstwa Liturgicznego dotyczące fotografowania i filmowania podczas celebracji liturgicznej (5.12.1994), „Liturgia Sacra” 1–2 (1995), s. 161–164.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
