Stanisława Orzechowskiego „Wyznanie wiary” jako początek refleksji teologiczno-liturgicznej w języku polskim
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.29102Słowa kluczowe:
Stanisław Orzechowski, wyznanie, wiara, historia, liturgia, PolskaAbstrakt
Artykuł analizuje „Wyznanie wiary” Stanisława Orzechowskiego. Praca identyfikuje to dzieło jako początek teologiczno-liturgicznej refleksji w języku polskim. Struktura analizy składa się z trzech głównych części: omówienia kontekstu teologiczno-liturgicznego XVI wieku w Polsce, analizy eklezjologii oraz analizy teologii i celebracji sakramentów w świetle „Wyznania wiary”. Metoda badawcza opiera się na interpretacji tekstu w kontekście historycznym oraz teologicznym. Główny wynik analizy wskazuje, że dzieło Orzechowskiego nie tylko stanowiło osobistą apologię, ale również wniosło znaczący wkład w rozwój polskiej refleksji teologiczno-liturgicznej. Ponadto tekst postuluje nowe obszary badawcze nad historią liturgii w Polsce.
Bibliografia
Adamowicz L., Patriarcha, w: Encyklopedia katolicka, t. 15, red. E. Gigilewicz, Lublin 2011, kol. 44–45.
Bać T., Sakrament pokuty i pojednania, w: Znaki tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła, red. K. Porosło, R. Woźniak, Kraków 2018, s. 389–418.
Blaza M., Kowalczyk D., Traktat o sakramentach, w: Dogmatyka, t. 5, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Warszawa 2007, s. 215–575.
Boguniowski J. W., Rozwój historyczny ksiąg liturgii rzymskiej do Soboru Trydenckiego i ich recepcja w Polsce, Kraków 2001.
Chemperek D., Orzechowski Stanisław, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, red. E. Gigilewicz, Lublin 2010, kol. 866–868.
Chodynicki K., Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny (1370–1632), Warszawa 1934.
Dokumenty soborów powszechnych, t. 1, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2001 (Źródła Myśli Teologicznej, 24).
Dokumenty soborów powszechnych, t. 2, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2002 (Źródła Myśli Teologicznej, 26).
Dokumenty soborów powszechnych, t. 3, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2003 (Źródła Myśli Teologicznej, 30).
Dokumenty soborów powszechnych, t. 4, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004 (Źródła Myśli Teologicznej, 33).
Dyl J., Książki teologiczne polskich drukarń XV i XVI wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 69 (1998), s. 101–170, https://doi.org/10.31743/abmk.8799.
Grabowski T., Piotr Skarga na tle katolickiej literatury religijnej w Polsce wieku XVI: 1536–1612, Kraków 1913.
Jungiewicz A., Marcina Białobrzeskiego „Kazanie o przyjmowaniu ciała i krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą”, „Terminus” 19 (2017) nr 2, s. 387–455, https://doi.org/10.4467/20843844TE.17.012.8405.
Kaim A., Ekumenia w dobie renesansu. Jedność Kościoła w ujęciu Stanisława Orzechowskiego, Lublin 2002.
Klein E., A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English, Jerusalem 1987.
Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 2015.
Koehler K., Piotr Skarga i Stanisław Orzechowski, „Teologia Polityczna” 9 (2016–2017), s. 55–64.
Koehler K., Stanisław Orzechowski i dylematy humanizmu renesansowego, Kraków 2004.
Krakowiak C., Bierzmowanie. II. Liturgia, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1976, kol. 549–522.
Malinowska J., „Fidei catholicae confessio” Stanisława Orzechowskiego. Wyznanie wiary — apologia, „Roczniki Humanistyczne” 34 (1986) nr 3, s. 113–120.
Mazurkiewicz K., Najstarszy katolicki katechizm polski, „Przegląd Teologiczny” 6 (1925) nr 2, s. 187–200.
Misiurek J., Kromer Marcin, w: Encyklopedia katolicka, t. 9, red. A. Szostek, E. Ziemann i in., Lublin 2002, kol. 1305–1306.
Okoń J., Dramat liturgiczny, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1983, kol. 183–185.
Ozorowski E., Katolickość, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. A. Szostek, E. Ziemann i in., Lublin 2000, kol. 1202–1204.
Pałęcki W., Misterium Eucharystii w świetle katechez z agendy ks. Hieronima Powodowskiego a echa Soboru Trydenckiego, „Roczniki Teologiczne” 66 (2019) nr 8, s. 91–110, https://doi.org/10.18290/rt.2019.66.8–7.
Pelczar J., Zarys dziejów kaznodziejstwa w Kościele katolickim, cz. 2: Kaznodzieje polscy, Kraków 1896.
Pietkiewicz M., Biblia Polonorum. Pismo Święte w języku polskim w latach 1518–1638, t. 1: Od początku do 1638 roku, Poznań 2016.
Pietras T., Produkcja katolickiej książki liturgicznej w Polsce od końca XV do połowy XVII wieku (rozdział II), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 40 (1980), s. 83–117, https://doi.org/10.31743/abmk.7278.
Rojszczak-Robińska D., Staropolskie pasje: Rozmyślanie przemyskie. Sprawa chędoga. Karta Rogawskiego. Źródła — język — fabuła, Poznań 2016.
Sabucki W., Jarmińska D., Rams D., Rękopiśmienne skarby Biblioteki Narodowej: badania technologiczne, „Ochrona Zabytków” 51 (1998) nr 2, s. 133–146.
Sczaniecki P., Eucharystia w literaturze staropolskiej ze szczególnym uwzględnieniem ks. Jakuba Wujka SJ, w: Kultura i sztuka w służbie Eucharystii, t. 24, red. R. Pierskała, R. Pośpiech, Opole 1997, s. 53–55.
Sczaniecki P., Msza po staremu się odprawia, Kraków 1967.
Sczaniecki P., Służba Boża w dawnej Polsce, Poznań–Warszawa–Kraków 1966.
Sczaniecki P., Katalog opatów tynieckich, Kraków 1978, s. 9–244 (Nasza Przeszłość, 49), https://doi.org/10.52204/np.1978.49.9–244 .
Skowronek A., Chrzest. I. Teologia. C. Doktryna, w: Encyklopedia katolicka, t. 3, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1979, kol. 359–360.
Strzelczyk G., Sakrament Eucharystii, w: Znaki tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła, red. K. Porosło, R. Woźniak, Kraków 2018, s. 348–387.
Szegda M., Wójcik W., Celibat. IV. W Kościele Katolickim. A. Kościoły Wschodnie, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1976, kol. 1398–1399.
Szujski J., Odrodzenie i reformacja w Polsce, Kraków 1881.
Szarfański A., Wójcik W., Celibat. IV. W Kościele Katolickim. B. Kościół Zachodni, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1976, kol. 1399–1402.
Ujejski J., Dzieje polskiego mesjanizmu do Powstania Listopadowego włącznie, Lwów 1931.
Wojtyska H. D., Papiestwo — Polska 1548–1563: dyplomacja, Lublin 1977.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Krzysztof Fejkiel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
