Stanisław Orzechowski’s “Confession of faith” as the beginning of theological and liturgical reflection in the Polish language
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.29102Keywords:
Stanisław Orzechowski, confession of faith, history, liturgy, Poland, 16th centuryAbstract
The article analyzes Stanisław Orzechowski’s “Confession of faith”. The work identifies this piece as the beginning of theological-liturgical reflection in the Polish language. The structure of the analysis consists of three main parts: a discussion of the theological-liturgical context of the 16th century in Poland; an analysis of ecclesiology; theology and celebration of the sacraments in light of the “Confession of Faith”. The research method is based on interpreting the text within historical and theological contexts. The main result of the analysis indicates that Orzechowski’s work not only constituted a personal apology but also made a significant contribution to the development of Polish theological-liturgical reflection. Furthermore, it proposes new areas for research on the history of liturgy in Poland.
References
Adamowicz L., Patriarcha, w: Encyklopedia katolicka, t. 15, red. E. Gigilewicz, Lublin 2011, kol. 44–45.
Bać T., Sakrament pokuty i pojednania, w: Znaki tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła, red. K. Porosło, R. Woźniak, Kraków 2018, s. 389–418.
Blaza M., Kowalczyk D., Traktat o sakramentach, w: Dogmatyka, t. 5, red. E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski, Warszawa 2007, s. 215–575.
Boguniowski J. W., Rozwój historyczny ksiąg liturgii rzymskiej do Soboru Trydenckiego i ich recepcja w Polsce, Kraków 2001.
Chemperek D., Orzechowski Stanisław, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, red. E. Gigilewicz, Lublin 2010, kol. 866–868.
Chodynicki K., Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny (1370–1632), Warszawa 1934.
Dokumenty soborów powszechnych, t. 1, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2001 (Źródła Myśli Teologicznej, 24).
Dokumenty soborów powszechnych, t. 2, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2002 (Źródła Myśli Teologicznej, 26).
Dokumenty soborów powszechnych, t. 3, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2003 (Źródła Myśli Teologicznej, 30).
Dokumenty soborów powszechnych, t. 4, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004 (Źródła Myśli Teologicznej, 33).
Dyl J., Książki teologiczne polskich drukarń XV i XVI wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 69 (1998), s. 101–170, https://doi.org/10.31743/abmk.8799.
Grabowski T., Piotr Skarga na tle katolickiej literatury religijnej w Polsce wieku XVI: 1536–1612, Kraków 1913.
Jungiewicz A., Marcina Białobrzeskiego „Kazanie o przyjmowaniu ciała i krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą”, „Terminus” 19 (2017) nr 2, s. 387–455, https://doi.org/10.4467/20843844TE.17.012.8405.
Kaim A., Ekumenia w dobie renesansu. Jedność Kościoła w ujęciu Stanisława Orzechowskiego, Lublin 2002.
Klein E., A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English, Jerusalem 1987.
Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 2015.
Koehler K., Piotr Skarga i Stanisław Orzechowski, „Teologia Polityczna” 9 (2016–2017), s. 55–64.
Koehler K., Stanisław Orzechowski i dylematy humanizmu renesansowego, Kraków 2004.
Krakowiak C., Bierzmowanie. II. Liturgia, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1976, kol. 549–522.
Malinowska J., „Fidei catholicae confessio” Stanisława Orzechowskiego. Wyznanie wiary — apologia, „Roczniki Humanistyczne” 34 (1986) nr 3, s. 113–120.
Mazurkiewicz K., Najstarszy katolicki katechizm polski, „Przegląd Teologiczny” 6 (1925) nr 2, s. 187–200.
Misiurek J., Kromer Marcin, w: Encyklopedia katolicka, t. 9, red. A. Szostek, E. Ziemann i in., Lublin 2002, kol. 1305–1306.
Okoń J., Dramat liturgiczny, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1983, kol. 183–185.
Ozorowski E., Katolickość, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. A. Szostek, E. Ziemann i in., Lublin 2000, kol. 1202–1204.
Pałęcki W., Misterium Eucharystii w świetle katechez z agendy ks. Hieronima Powodowskiego a echa Soboru Trydenckiego, „Roczniki Teologiczne” 66 (2019) nr 8, s. 91–110, https://doi.org/10.18290/rt.2019.66.8–7.
Pelczar J., Zarys dziejów kaznodziejstwa w Kościele katolickim, cz. 2: Kaznodzieje polscy, Kraków 1896.
Pietkiewicz M., Biblia Polonorum. Pismo Święte w języku polskim w latach 1518–1638, t. 1: Od początku do 1638 roku, Poznań 2016.
Pietras T., Produkcja katolickiej książki liturgicznej w Polsce od końca XV do połowy XVII wieku (rozdział II), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 40 (1980), s. 83–117, https://doi.org/10.31743/abmk.7278.
Rojszczak-Robińska D., Staropolskie pasje: Rozmyślanie przemyskie. Sprawa chędoga. Karta Rogawskiego. Źródła — język — fabuła, Poznań 2016.
Sabucki W., Jarmińska D., Rams D., Rękopiśmienne skarby Biblioteki Narodowej: badania technologiczne, „Ochrona Zabytków” 51 (1998) nr 2, s. 133–146.
Sczaniecki P., Eucharystia w literaturze staropolskiej ze szczególnym uwzględnieniem ks. Jakuba Wujka SJ, w: Kultura i sztuka w służbie Eucharystii, t. 24, red. R. Pierskała, R. Pośpiech, Opole 1997, s. 53–55.
Sczaniecki P., Msza po staremu się odprawia, Kraków 1967.
Sczaniecki P., Służba Boża w dawnej Polsce, Poznań–Warszawa–Kraków 1966.
Sczaniecki P., Katalog opatów tynieckich, Kraków 1978, s. 9–244 (Nasza Przeszłość, 49), https://doi.org/10.52204/np.1978.49.9–244 .
Skowronek A., Chrzest. I. Teologia. C. Doktryna, w: Encyklopedia katolicka, t. 3, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1979, kol. 359–360.
Strzelczyk G., Sakrament Eucharystii, w: Znaki tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła, red. K. Porosło, R. Woźniak, Kraków 2018, s. 348–387.
Szegda M., Wójcik W., Celibat. IV. W Kościele Katolickim. A. Kościoły Wschodnie, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1976, kol. 1398–1399.
Szujski J., Odrodzenie i reformacja w Polsce, Kraków 1881.
Szarfański A., Wójcik W., Celibat. IV. W Kościele Katolickim. B. Kościół Zachodni, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1976, kol. 1399–1402.
Ujejski J., Dzieje polskiego mesjanizmu do Powstania Listopadowego włącznie, Lwów 1931.
Wojtyska H. D., Papiestwo — Polska 1548–1563: dyplomacja, Lublin 1977.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Krzysztof Fejkiel
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright and full publishing rights without restrictions, and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
