Kościół wobec zagrożeń związanych z wykluczeniem przez starość
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.2633Słowa kluczowe:
starość, aktywizacja seniorów, wykluczenie, demografia, wsparcie KościołaAbstrakt
Współczesna dyskusja na temat starości koncentruje się wokół pogłębiającego się niżu demograficznego. Ta nowa rzeczywistość staje się wielkim wyzwaniem dla państwa, społeczeństwa, rodziny i Kościoła. Aby zapobiec odsuwaniu osób trzeciego i czwartego wieku na margines, należy respektować osobową godność w starości. Kościół akcentuje w swoim nauczaniu absolutną wartość osoby ludzkiej, i to w każdej bez wyjątku fazie jej istnienia.
Kształtowanie dojrzałych postaw wobec starości jest kluczowym działaniem potrzebnym do eliminowania zachowań prowadzących do marginalizacji i dyskryminacji osób w podeszłym wieku. Każde społeczeństwo jest zobowiązane do szacunku wobec osób starszych. Nieodzowna jest też solidarność między różnymi pokoleniami.
Człowieka starego nie należy traktować wyłącznie jako tego, który potrzebuje pomocy. Jedną z dróg do rozwiązania problemów dotyczących starzenia się ludzkości jest włączenie człowieka starszego w aktywne życie społeczne. Seniorzy nie powinni dobrowolnie wycofywać się z życia społecznego. Ich zadaniem jest wspomaganie środowisk pracy, udzielanie młodym rad, dawanie świadectwa o wartościach humanistycznych, wprowadzanie równowagi w życie społeczne.
Bibliografia
Arystoteles, Ethica Nicomachea IX 1, 1165a 28–30, w: Arystoteles, Etyka Nikomachejska, tłum. D Gromska, Warszawa 1956 (Biblioteka Klasyków Filozofii 25), za: R. Majeran, Arystoteles o starości, „Vox Patrum” 31 (2011) 56, s. 105–118.
Benedykt XVI, Dziadkowie są cennym skarbem każdej rodziny. Przemówienie do uczestników XVIII Zgromadzenia Plenarnego Papieskiej Rady ds. Rodziny, 5 kwietnia 2008, s. 1 http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/dziadkowie_05042008.html (18.06.2018).
Benedykt XVI, Przemówienie w Domu dla osób starszych, Londyn, 18 września 2010 https://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,3092,benedykt-xvi-w-domu-dla-osob-starszych.htlm (18.06.2018).
Bréhant J., Thanatos: Chory i lekarz w obliczu śmierci, przeł. U. Sudolska, Warszawa 1993.
Czerniawska O., Starość wczoraj, dziś i jutro, http://kutw.kk.jgora.pl/witryna 3/starosc.htm (18.06.2018).
Sobór Watykański II, Dekret o apostolstwie świeckich, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1968, s. 379–405.
Dziedzic J., Kościół wobec kwestii ekologicznej, w: Ekoturystyka, red. J. Dziedzic, P. Tirpak, Presov 2013, s. 36–52.
Dziedzic J., Kościół wobec starości. Perspektywa pastoralnoteologiczna, w: Starość. Problem czy szansa? Refleksja pastoralnoteologiczna, red. J. Dziedzic, Kraków 2015, s. 45–75.
Dziedzic J., Nauczanie Jana Pawła II o szacunku dla osób wykluczonych przez starość, w: De revolutionibus orbium populorum Joannis Pauli II. Papież wobec wykluczenia społecznego, red. K. Pilarczyk, Warszawa 2015, s. 477–502.
Dziedzic J., Spór o eutanazję, Kraków 2005.
Dziedzic J., Wsparcie osób starszych. Przeszkody i szanse w poszukiwaniu godnej starości, w: Odnaleźć wykluczonych, red. J. Dziedzic, J. Klimek, Kraków 2014, s. 213–230.
Dzięgielewska M., Aktywność społeczna i edukacja w fazie starości, w: Podstawy gerontologii społecznej, red. B. Szatur-Jaworska, Warszawa 2006, s. 160–164.
Dzięgielewska M., Wolontariat ludzi starszych, w: Starzenie się a satysfakcja życia, red. S. Steuden, M. Marczuk, Lublin 2006, s. 261–271.
Eibach U., Sterbehilfe-Ttong auf verlangen? Eine theologisch-ethische Stellungnahme zur Frage der Euthanasie, Bonn 1987.
Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii gaudium.
Franciszek, Bronić się przed objawami psychicznej starości. Homilia z dnia 26 lipca 2013 http://teologia.pl/franciszek/franciszek_starosc_jak_wino.htm (18.06.2018).
Franciszek, Encyklika Laudato si’.
Franciszek, Adhortacja apostolska Gaudate et Exultate.
Franciszek, Potrzebujemy osób starszych, które się modlą. Przemówienie z 11 marca 2015 https://papiez.wiara.pl/doc/2387276.Potrzebujemy-osob-starszych-ktore-sie-modla (15.07.2018).
Franciszek, Starsi to ofiary kultury odrzucenia, Przemówienie w Małym Domu Opatrzności Bożej, Turyn, 21 czerwca 2015, https://papiez.wiara.pl/doc/2555377.Starsi-to-ofiary-kultury-odrzucenia/2 (15.07.2018).
Grzanka-Tykwińska A., Chudzińska M., Podhorecka M., Kędziora-Kornatowska K., Uniwersytety Trzeciego Wieku wczoraj, dziś i jutro, „Gerontologia Polska” 4 (2015), s. 165–168.
Gwóźdź W., Eutanazja jako problem moralny, „Studia Sandomierskie” 2 (1981) s. 458.
Irek W., Koniec czy początek? Szkice o godnym starzeniu się i umieraniu, Wrocław 2009.
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Christifideles laici.
Jan Paweł II, Bo tu jest twoje życie i długie trwanie twego pobytu na ziemi (Pwt 30, 20). Orędzie Ojca Świętego Jana Pawła II na Wielki Post 2005 roku, Watykan, 8 września 2004.
Jan Paweł II, Cenna rola starszych w Kościele. Przemówienie z 7.09.1994, „L’ Osservatore Romano” wyd. pol. 11 (1994), s. 38.
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Familiaris consortio.
Jan Paweł II, List Ojca Świętego Do moich braci i sióstr – ludzi w podeszłym wieku.
Jan Paweł II, Ludzie starsi w życiu społeczeństwa. List papieski do uczestników II Światowego Zgromadzenia poświęconego problemom starzenia się ludności, 03.04.2002, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ludzie_starsi_03042002.html (15.07.2018).
Jan Paweł II, Nadzieja nadaje cierpieniu nowy sens. Orędzie na VI Światowy Dzień Chorego 11.02.1998, „L’Osservatore Romano” wyd. pol., 10 (1997), s. 4–6.
Jan Paweł II, O szacunku dla ludzi w podeszłym wieku. Przemówienie Ojca Świętego do uczestników konferencji zorganizowanej przez Papieską Radę ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia, Watykan 31.10. 1999, w: W trosce o życie. Wybrane dokumenty Stolicy Apostolskiej, t. 2, red. J. Brusiło, Tarnów, 2012, s. 240–243.
Jan Paweł II, Poparcie roli osób starszych w rodzinie i społeczeństwie. Przemówienie do członków Krajowej Federacji Handlu i Turystyki, Watykan 29.04.1982, w: Nauczanie Papieskie, t. 5/1, Poznań 1993, s. 612–616.
Jan Paweł II, O cierpieniu. Wypowiedzi Ojca Świętego do chorych i pracowników służby zdrowia (1982–1984), t. 2, Niepokalanów 1988.
Jan Paweł II, Towarzyszyć choremu aż do końca. Przemówienie do uczestników konferencji Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia 12 listopada 2004, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/sl_zdrowia_12112004.html (20.05.2018).
Kudasiewicz J., Sens starości w świetle Pisma Świętego, w: Ludzie chorzy i starsi w Kościele, red. B. Dąbrowski, Warszawa 1981, s. 91–101.
Leonowicz J., Duszpasterstwo ludzi starych, w: Duszpasterstwo specjalistyczne, red. R. Kamiński, B. Drożdż, Lublin 1998, s. 39–54.
Majkrzak H., Starość człowieka jako problem filozoficzny w myśli klasycznej, „Człowiek w Kulturze” 14 (2002), s. 199–209.
Makselon J., Psychologiczno-egzystencjalne aspekty starości, w: Starość. Problem czy szansa? Refleksja pastoralnoteologiczna, red. J. Dziedzic, Kraków 2015, s. 155–171.
Marczewski K. M., Z upływem lat oswajamy się z myślą o zmierzchu (Duszpasterstwo ludzi starszych), „Roczniki Naukowe Caritas” 10 (2006), s. 28–35.
Morciniec P., Starzeć się z godnością. Od doświadczenia straty do owocowania, „Polonia Sacra” 19 (2015), s. 62–65.
Papieska Rada ds. Świeckich, Godność i posłannictwo ludzi starszych w Kościele i w świecie, w: W trosce o życie. Wybrane dokumenty Stolicy Apostolskiej, t. 2, red. J. Brusiło, Tarnów 2012, nr 1, s. 499–516.
Paweł VI, Encyklika Humanae vitae.
Platon, Prawa, III, 690, tłum. M. Maykowska, Warszawa 1960.
Przygoda W., Wezwania duszpasterskie wobec osób w podeszłym wieku, w: Starość. Problem czy szansa? Refleksja pastoralnoteologiczna, red. J. Dziedzic, Kraków 2015, s. 77–116.
Rembowski R., Psychologiczne problemy starzenia się człowieka, Warszawa–Poznań 1984.
Romaniuk K., Lata podeszłe i starość według Biblii, Warszawa 1993.
Siemianowski A., Starość w perspektywie ostatecznej, „Ethos” 3 (1999), s. 104–105.
Sławiński H., Przepowiadanie do ludzi w podeszłym wieku, „Analecta Cracoviensia” 48 (2016), s. 141–161.
Stańczak J., Szałtys D., Witkowski J., Potencjał ludnościowy Unii Europejskiej, w: Ekonomiczna pozycja Europy w świecie, red. J. Kleer, K. Prandecki, Warszawa 2016, s. 17–20.
Uzar K., Wychowanie w perspektywie starości. Personalistyczne podstawy geragogiki, Lublin 2011.
Sztuka J., Formacja do starości, „Ateneum Kapłańskie” 157 (2011), z. 1, s. 46–51.
Winiarski R., Zdebski J., Psychologia turystyki, Warszawa 2008.
Wyrostkiewicz W., Ekologia ludzka. Osoba i jej środowisko z perspektywy teologicznomoralnej, Lublin 2007.
Wyrwicka K., Osoby starsze w systemie pomocy społecznej, „Praca Socjalna”. – 2003, nr 2, s. 109.
Zieliński K., Edukacyjne walory sportu rekreacyjnego i wyczynowego. Perspektywa personalistyczna, w: Edukacja sportu, red. Z. Dziubiński, Warszawa 2004, s. 147–150.
Zych A., Starość – starzenie się, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 5, red. T. Pilch, Warszawa 2005, s. 949–950.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
