Historical outline of the place of filiation and the circumstances of the foundation of the Cistercian abbey in Paradyż (Greater Poland) in the Middle Ages
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.2303Słowa kluczowe:
Cistercians, Paradyż, Greater Poland, middle ages, count Nicolaus Bronisz, bishop Paul of Poznan, Poznan bishopric, Lubusz bishopricAbstrakt
The article explores the historical development, filiation connections, and foundational circumstances of the Cistercian abbey in Paradyż, located in Greater Poland, during the Middle Ages. The analysis begins with an examination of the abbey’s origins, tracing its roots within the broader Cistercian monastic network and highlighting the role of its mother abbey in its establishment. It further investigates the socio-political, economic, and religious factors that influenced its foundation, including the patronage of local nobility and the interplay with regional ecclesiastical structures. By situating the abbey within the context of the medieval monastic expansion, the paper sheds light on its significance as a spiritual, cultural, and economic centre in Greater Poland, contributing to the broader narrative of monasticism in medieval Europe.
Bibliografia
Bielińska M., Kancelarie i dokumenty wielkopolskie XIII wieku, Wrocław 1967.
Borkowski O., Powstanie i rozwój opactwa cysterskiego w Paradyżu-Gościkowie w XIII–XIV wieku, „Rocznik Lubuski” 14 (1986), pp. 177–212.
Ciesielski A., Materiały archiwalne do dziejów bibliotek w Wielkopolsce (biblioteki klasztorne cystersów), „Roczniki Biblioteczne” 8 (1964) issue 3–4, pp. 457–462.
Diecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne Gorzów Wlkp. – Paradyż: 1947–1997. Księga jubileuszowa, ed. R. Tomczak, Paradyż 1997.
Dogiel G., Paradyż. Opactwo pocysterskie i jego zabytkowy zespół, Kraków 1988.
Grzeszewski J., Ze stanu badań nad księgozbiorami cysterskimi w Polsce, “Acta Universitatis Nicolai Copernici. Bibliologia” 2–3 (1998) issue 328, pp. 331–348.
Jurek T., Biskupstwo poznańskie w wiekach średnich, Poznań 2018.
Kaczmarek K., Nekrolog opactwa cystersów w Paradyżu, in: Opactwo cysterskie w Paradyżu. Jego rola w dziejach i kulturze pogranicza, ed. J. Karczewska, Zielona Góra 2004, pp. 15–22.
Kaczmarek K., Z badań nad studiami uniwersyteckimi polskich cystersów w średniowieczu, “Nasza Przeszłość” 79 (1993), pp. 77–88.
Kaliszuk J., “Codices deperditi”. Średniowieczne rękopisy łacińskie Biblioteki Narodowej utracone w czasie II wojny światowej, vol. 1: Dzieje i charakterystyka kolekcji, Wrocław 2016 (Dziedzictwo Kulturowe po Skasowanych Klasztorach, 8/1).
Karłowska-Kamzowa A., Znaczenie iluminatorstwa cysterskiego, in: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, ed. J. Strzelczyk, Poznań 1987.
Kłoczkowski J., Zakony na ziemiach polskich w wiekach średnich, in: Kościół w Polsce, vol. 1: Średniowiecze, ed. J. Kłoczowski, Kraków 1968.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski: www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/12458/edition/20061/content (Dec. 31, 2024).
Kowalczyk M., Idee cysterskie na terenie Cesarstwa rzymsko-niemieckiego w XII–XIII w., in: Pro animarum salute. Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesiątych urodzin Księdza Profesora Tadeusza Rogalewskiego, ed. E. Wiszowaty, Olsztyn 2007.
Kufel R., Zarys dziejów Ziemi Lubuskiej, in: Chrześcijańskie dziedzictwo Ziemi Lubuskiej. Konferencja naukowa z okazji 1050 rocznicy Chrztu Polski w Zielonogórsko-Gorzowskim Wyższym Seminarium Duchownym Gościkowo-Paradyż 2 czerwca 2016, ed. R. Kufel, Zielona Góra 2016.
Lec Z., Z dziejów działalności cystersów w Paradyżu w latach 1230/36–1834, in: Diecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne Gorzów Wlkp. – Paradyż: 1947–1997. Księga jubileuszowa, ed. R. Tomczak, Paradyż 1997.
Nowiński J., Ars cisterciensis. Kościół cysterski w średniowieczu – wyposażenie i wystrój, Warszawa 2016.
Opactwo cysterskie w Paradyżu. Jego rola w dziejach i kulturze pogranicza, ed. J. Karczewska, Zielona Góra 2004.
Put A., Powstanie diecezji lubuskiej i pomorskiej (wolińskiej), in: Kościół na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej w XII w., ed. Z. Lec, A. Put, Szczecin 2008.
Sikora F., Dokumenty i kancelaria Przemysła I oraz Bolesława Pobożnego 1239–1279 na tle współczesnej dyplomatyki wielkopolskiej, Wrocław 1969.
Skarżyński R. Plemiona lubuskie i pomorskie, in: Kościół na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej w XII w., ed. Z. Lec, A. Put, Szczecin 2008.
Statuta Capitulorum Generalium Ordo Cisterciensis ab anno 1116 ad annum 1786, ed. J. M. Canvez, vol. 1, Louvain 1933.
Swastek J., Opactwo w Paradyżu pod zarządem opatów polskiej narodowości (1558–1776), in: Opactwo cysterskie w Paradyżu. Jego rola w dziejach i kulturze pogranicza, ed. J. Karczewska, Zielona Góra 2004.
Warnatsch S., Geschichte des Klosters Lehnin, Berlin 2000.
Wielgosz Z., Wielka własność cysterska w osadnictwie Śląska i Wielkopolski, Poznań 1964.
Wiliński S., Gotycki Kościół pocysterskiego opactwa paradyskiego w Gościkowie, Poznań 1953.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Joanna Maria Malczewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
