Księga Jeremiasza w świetle badań tekstualnych i gatunkowych — proces powstawania
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.44103Słowa kluczowe:
Baruch, gatunki literackie, Księga Jeremiasza, Qumran, redakcja tekstu, Septuaginta (LXX), tekst masorecki (TM)Abstrakt
Artykuł przedstawia proces powstawania Księgi Jeremiasza w kontekście badań tekstualnych, historycznych i literackich. Zawiera analizę genezy i redakcji księgi. Pokazuje, że jej pozornie chaotyczna struktura jest wynikiem wieloetapowego procesu tworzenia, obejmującego zarówno działalność proroka Jeremiasza, jak i jego ucznia Barucha. Tekst zachował się w dwóch podstawowych tradycjach: hebrajskiego tekstu masoreckiego (TM) oraz greckiej Septuaginty (LXX), które różnią się długością, układem i treścią. Odkrycia z Qumran potwierdziły istnienie różnych wersji tekstowych, a także istotowe znaczenie tradycji masoreckiej jako zasadniczej dla kanonu biblijnego. Artykuł dotyczy również zróżnicowania gatunkowego i językowego księgi, ukazując ją jako antologię mów prorockich, lamentacji, narracji biograficznych oraz form liturgiczno-kultycznych. Uwidacznia, że Księga Jeremiasza, mimo licznych redakcji i różnic tekstowych, zachowuje swój kanoniczny i teologiczny charakter i stanowi cenne źródło badań nad literaturą prorocką Starego Testamentu.
Bibliografia
Avigad N., Baruch the scribe and Jerahmeel the king’s son, „Israel Exploration Journal” 28 (1978) no. 1–2, s. 52–56.
Boadt L., Jeremiah 1–25, Wilmington 1982 (Old Testament Message, 9).
Brzegowy T., Prorocy Izraela, t. 1, Tarnów 1999.
Carrol R. P., Jeremiah. A commentary, London 1996 (The Old Testament Library).
Couturier G. P., Księga Jeremiasza, w: Katolicki komentarz biblijny, eds. R. E. Brown, J. A. Fitzmyer, R. E. Murphy, red. nauk. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa 2001.
Dictionary of the Old Testament prophets, eds. M. J. Boda, J. G. McConville, Notthingham 2012.
Fischer G., Jeremiah 1–25, Freiburg–Basel–Wien 2005 (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament).
Gądecki S., Jeremiasz, w: S. Gądecki, Wstęp do ksiąg prorockich Starego Testamentu, Gniezno 1993.
Holladay W. L., The indentification of the two scrolls of Jeremiah, „Vetus Testamentum” 30 (1980) fasc. 4, s. 452–461.
Jelonek T., Prorocy Starego Testamentu, Kraków 2007.
Craigie P. C., Kelly P. H., Drinkard J. F., Jeremiah 1–25, Dallas 1991 (Word Biblical Commentary, 26).
Kodell J., Klucz do Pisma Świętego. Katolicki podręcznik do studiowania Pisma Świętego, tłum. M. Pietras, Kraków 2003.
Księga Jeremiasza, przekład i komentarz J. Homerski, Częstochowa 1999.
Księga Jeremiasza, tłumaczenie, wstęp i komentarz L. Stachowiak, w: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, red. J. Kudasiewicz, L. Stachowiak, Lublin 1997 (Biblia Lubelska).
Księga Jeremiasza. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, oprac. L. Stachowiak, Poznań 1967 (Pismo Święte Starego Testamentu, 10/1).
Longman III T., Jeremiah, Lamentations, Peabody 2008 (New International Biblical Commentary).
Lundbom J. R., Jeremiah 1–20. A new translation with introduction and commentary, New York 1999.
Paściak J., Księga proroków. Jeremiasz — Ezechiel — Daniel i prorocy mniejsi. Wstęp szczegółowy i egzegeza wybranych urywków, t. 2, Kraków 1985.
Schreiner J., Jeremiah 1–25, 14. Kommentar zum Alten Testament mit der Einheitsübersetzung, Wurzburg 1981 (Die Neue Echter Bibel).
Soggin J. A., Inroduction to the Old Testament, trans. J. Bowden, Chatham 1994.
Stachowiak L., Prorocy więksi: Jeremiasz, w: Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990, s. 281–289.
Synowiec J. S., Prorocy Izraela, ich pisma i nauka, Kraków 1999.
Stuhlmueller C., The books of Jeremiah and Baruch, Collegeville 1970 (Old Testament Reading Guide, 17).
Thompson J. A., The Book of Jeremiah, Grand Rapids–Michigan 1980.
Witaszek G., Moc słowa prorockiego. Przewodnik po literaturze prorockiej Starego Testamentu, Lublin 1995.
Zawiszewski E., Księgi proroków, Pelplin 1998.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Daniel Frąc
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
