Księgi metrykalne jako źródło badań socjolingwistycznych (na podstawie wybranych XIX-wiecznych Libri Natorum diecezji tarnowskiej)
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.08405Słowa kluczowe:
księgi metrykalne, socjolingwistyka, nazwy zawodów, pochodzenie stanowe, przynależność religijnaAbstrakt
The article presents the characteristics of the 19th-century record books of selected parishes belonging to the Tarnów diocese. The text discusses important diachronic information included in the documents, such as religious affiliation and origin from entitled and unauthorized relationships. On the basis of the linguistic material excerpted from the metrics, the names of professions and functions performed by the inhabitants of that time were also analyzed. State IDs present in baptism records also made it possible to recreate the social status and living conditions of the inhabitants of that time.
Bibliografia
Abramowicz Z., Imiona chrzestne białostoczan w aspekcie socjolingwistycznym (lata 1885–1985), Białystok 1993.
Borek H., Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa, „Onomastica” 1978, nr 23, s. 163–175.
Bubak J., Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków 1986.
Bystroń J., Księga naszych imion, Warszawa 1938.
Dacewicz L., Antroponimia Tatarów polsko-litewskich w przekroju historycznym, Białystok 2012.
Dacewicz L., Uwarunkowania socjalno-kulturowe nadawania imion podwójnych w Dekanacie Białystok w II połowie XIX wieku, „Studia Wschodniosłowiańskie” 2017, nr 17, s. 169–186.
Dobrowolski K., Znaczenie metryk kościelnych dla badań naukowych, „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie” 1920, nr 5, s. 90–110.
Duszyński-Karabasz H., Księgi metrykalne parafii prawosławnych na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej z przełomu XIX i XX wieku jako źródło badań socjoonomastycznych [w:] Miasto: przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, t. 6, M. Święcicka, M. Peplińska (red.), Bydgoszcz 2016, s. 437–447.
Elektroniczny słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, https://elexicon.scriptores.pl/ [dostęp: 25.05.2022].
Gawrysiakowa J., Praktyki religijne w XIX w. (na podstawie metryk z parafii Rudka, pow. Bielsk Podlaski), „Roczniki Humanistyczne” 1970, t. 18, z. 2, s. 85–99.
Góralski Z., Urzędy i godności w dawnej Polsce, Warszawa 1988.
Hamryszczak A., Materiały do badań genealogicznych w zasobach Instytutu Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL w Lublinie, „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2009, nr 1, s. 109–135.
Hochleinter J., Warmińskie nowożytne księgi chrztów jako źródło historyczne, „Echa Przeszłości” 2001, nr 2, s. 139–152.
Iglewska S., Aspekty socjolingwistyczne w badaniach procesu ewolucji systemu antroponimicznego. Zarys tematu, „Ogrody Nauk i Sztuk” 2015, nr 5, s. 327–330.
Internetowy słownik łacińsko-polski, https://pl.glosbe.com/la/pl [dostęp: 25.05.2022].
Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Sandomierz 2013.
Kolber T., Dwujęzyczność dokumentów urzędowych kościelnych, na przykładzie nominacji w księgach parafialnych dekanatu wadowickiego [w:] Język w urzędach i sądach, M.T. Lizisowa (red.), Kraków 2006, s. 137–149.
Kresa M., Księgi metrykalne jako źródło i program Excel jako narzędzie badań antroponimicznych [w:] Badania historycznojęzykowe. Stan. Metodologia. Perspektywy, B. Dunaj, M. Rak (red.), Kraków 2011, s. 399–411.
Kuchowicz Z., Leki i gusła dawnej wsi. Stan zdrowotny polskiej wsi pańszczyźnianej w XVII–XVIII w., Warszawa 1954.
Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
Kumor B., Przepisy państwowe i kościelne dotyczące metryk kościelnych w zaborze austriackim (1800–1914), „Przeszłość Demograficzna Polski. Materiały i Studia” 1975, nr 7, s. 94–107.
Kurpas J., Początki ksiąg metrykalnych, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1961, t. 2, z. 1–2, s. 5–38.
Laszuk A., Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce – informator, Warszawa 1998.
Lexicon latino-polonicum, t. 1, F. Borowski (red.), Wilno 1844.
Skowronek K., Inspiracje socjologiczne w polskiej onomastyce – stare i nowe związki, „Socjolingwistyka” 2013, nr 27, s. 31–41.
Słownik łacińsko-polski, t. 3, M. Plezia (red.), Warszawa 1998.
Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, t. 1, 2, 4, M. Plezia (red.), Kraków 1965–2000.
Słownik współczesnego języka polskiego, t. 1, B. Dunaj (red.), Kraków 2000.
Wiślicz T., Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII–XVIII wieku. Wyobrażenia społeczne i jednostkowe doświadczenia, Wrocław 2012.
Wyczański A., Szlachta polska XVI wieku, Warszawa 2001.
Wyczawski H., Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych, Kalwaria Zebrzydowska 1989.
Żołądź-Strzelczyk D., Dziecko w dawnej Polsce, Poznań 2002.
Żyromski M., Dziewiętnastowieczna rodzina polska, „Rocznik Socjologii Rodziny” 2000, nr 12, s. 173–188.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
